Emmanuel Henket kreeg o.a. deze foto aangeboden ter gelegenheid van zijn 65ste verjaardag op 25 december 1941. Foto: collectie familie Henket.

1893 ruïne Ligtenberg Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 017531.

Oude muur met schietgat in stal.

Bovenstaand: enkele uitgevoerde restauraties aan de noordzijde van de ruïnetoren t/m 2015. Foto's: Breur Henket.

In de torenruïne:

Bovenstaand: Ter vergelijking Helmstaat (Preekherengang) een restant van de eerste ommuring van na 1229, bestaande o.a. uit kolenzandsteen.

Kinderen:

i. Maria Elisabetha COLET gedoopt 10 maart 1696 te St. Pieter.
ii. Godefridus Theodorus Conrardus COLET gedoopt 7 november 1697 te St. Pieter.
iii. Petrus Joannes COLET Petrus gedoopt 5 september 1699 te St. Pieter. Hij werd begraven op 8 oktober 1699 te St. Pieter.
iv. Maria Margarita COLLETTE gedoopt 9 november 1700 te St. Pieter.
v. Ida Beatrix DE COLLETTE gedoopt 17 april 1703 te St. Pieter. Ide Béatrix huwde François DU MONT 27 mei 1726 te Archennes (België).
vi. Barbara Lutgardis DE COLLETTE gedoopt 27 maart 1706 te St. Pieter.
vii. Guilielmus Bernardus Godefridus COLLETTE gedoopt 27 maart 1708 te St. Pieter.
viii. Anna Catharina COLETTE gedoopt 4 maart 1712 te Urmond.

(1) "De kercke van St. Pieter en wiert oock niet gespaard maar wirdt oock afgebroken; zij stondt alsdoen op eene andere plaats als de tegenwoordige, waervan ick in het vervolgh op eene andere wijze zal beschrijven. Onder aen den voet van St. Pietersfort (tegenover de toenmalige hoofdingang van de onderaardse gangen aan de Mergelweg) stont een allerschoonst plaisant huis, toebehoorende aen de heer Collette, hoogschout van Maestricht, hetwelk door de soldaten oock met geweld afgebroken wirdt (1747); in dit huis was eenen trap of opganck, die 100 gouden pistolen gekost had; alles was naer advenandt daerbinnen even schoon met zalen, kamers en keldeers evenwel voorzien; in dit huis wirdt op eenen voor-den-middag alles geruineert en bedorven; tegenswoordig heeft den Cononick Godding (3), neeve van voorschreven heer Collette (volgens schrijver dezes zijn kleinzooon), later Deken der Rijkskerke van St. Servaes, dit goed anders doen opbouwen (" 't geudsje"), doch heeft het tiende part geen schoonheid of weerde meer tegen het eerste".

(2) "Hier volght nu de tweede ende laatste distributie van het Frans geldt, hetwelck de inwoonders van Op-Canne getrocken hebben den 28 July deses jaers 1755 voor de Forageringe van het jaer 1747. Soo voor voragie, vruchten, boomen en houdt als andersints; hier staet te noteeren, dat de inwoonders van het landt die schaede geleden hadden, in d'eerste en tweede distributiemaer sesthien stuyvers van den gulden ontfangen hebben; als by exempel die voor eenen gulden schade had, wiert met 16 stuyvers betaelt; item die voor twee gulden had, wiert met 32 stuyvers betaelt, doch waer de overige vier stuyvers van den gulden gebleven zyn, hebbe ick noeyt connen achterhaelen". De Heer Collette wordt in 1750 vermeld met een bedrag van 412 fl. en 17 st. en in 1755 met 365 guld. 15 st.

(3) Kanunnik van Sint Servaas Theodoor Johan Godding (1722-1797) is een oude bekende: de eerste fossielen van de Maashagedis, een zeereptiel, werden al in 1764 in de St. Pietersberg gevonden door J.B. Drouin. De beroemdste is de vondst van 1770.

Arbeiders vonden in één van de gangen van de St. Pietersberg een aantal kaken. Barthlemy Faujas de Saint-Fond (1742-1819) geeft een beschrijving van de lotgevallen van de kaken (1799). Volgens hem riepen de groevearbeiders de hulp in van de arts Hoffmann. Kanunnik Godding claimde de kaken op grond van het feit dat ze onder zijn grondbezit gevonden waren en dat hij zodoende rechtens eigenaar was - en stapte naar de rechter. Eigenlijk is het dus Mosasaurus Godding (of met de toevoeging van de naam van een van de groevearbeiders) en niet Mosasaurus Hofmanni. In 1794 veroverden de Fransen Maastricht en eisten de kaken op. Godding had intussen de kaken in zijn huis te Maastricht verborgen. Een enigszins omstreden verhaal gaat dat een de volksvertegenwoordiger Fréchine een beloning van 660 flessen wijn uitloofde voor degene die het stuk onbeschadigd bij hem thuis bezorgde. De andere dag al brachten 12 grenadiers de kaken bij Fréchine. Een mooi verhaal, maar waar? De fossielen werden eind 1794 als oorlogsbuit naar Parijs verzonden, waar ze nu nog te zien zijn in het Muséum National d'Histoire Naturelle.
Afgietsel van de kop van een Mosasaurus, een vondst uit 1770. Dit afgietsel is aanwezig in het Natuurhistorisch Museum te Maastricht. Het afgietsel  werd geschonken door Napoleon III, keizer van Frankrijk (1852-1870). De originele vondst werd in 1794 door de Fransen naar Parijs gestuurd. Foto's: Breur Henket. Zie: Natuurhistorisch Museum Maastricht.
Joseph Eversen - commies bij het Rijksarchief in Limburg; hij woonde te St. Pieter - "deelde mee" in de Maasgouw van 27 april 1899. Opmerkelijk is dat Van Gulpen de vondst dateert van 1780.	Dagblad De Limburger van 21 januari 2009.
	Een zekere Jongen, waarschijnlijk Arnoldus Jongen, hovenier en landbouwer, gehuwd met Maria Catharina Henket (Hinken) stelde een andere fossiele vondst tentoon in een huisje aan de voet van Slavante (1840 Langs de Maas 5; in 1848: Langs de Maas 57, zelfde huis anders genummerd). Op de foto links deze plek anno 2008. Foto: Breur Henket.

"In een veld van lazuur (blauw) een Heilige Petrus in natuurlijke kleur, met gouden nimbus en gekleed in een toga van zilver, houdende in de rechterhand een gouden sleutel en in de linkerhand een boek van keel (rood) met gouden randen, ter rechterzijde van den Heilige uit den onderrand van het schild opkomende, een begroeide berg van goud (St. Pietersberg) en ter linkerzijde eene kapel met spitsen toren, alles van goud." Dit wapen werd bij Koninklijk Besluit van 16 februari 1889 aan de gemeente Sint Pieter verleend. Het wapen was gebaseerd op een zegelstempel uit 1426. Dhr. H. van den Broek tekende het gemeentewapen volgens de beschrijving in het wapendiploma uit 1889. Zie verder: Stichting Oud Sint Pieter.

Symbolische voorstelling van de tweeherigheid - het wapen van de prins-bisschop van Luik en de hertog van Brabant. Detail uit: de kaart Traiectum ad Mosam van Braun and Hogenberg: Civitatis Orbis Terrarum II. Keulen 1575.

Afbeelding: RHCL. 01.071 Hoog- en Laaggerecht en Gezworen Raad (Rechterlijk en Administratief) van Sint Pieter.

"amicus Cato, amicus Cicero, sed magis amica veritas" is een Latijnse uitdrukking die zich vertaalt naar "Cato is mijn vriend, Cicero is mijn vriend, maar de waarheid is een betere vriend.

De tweeherigheid te Maastricht is ontstaan nadat in het begin van de 8^ste eeuw de bisschopszetel naar Luik werd verplaatst door bisschop Hubertus; zelfs het lijk van zijn voorganger Lambertus nam hij mee. Voorheen was Maastricht bisschoppelijke zetel (Sint Servaas). Door deze verplaatsing traden de Luikse bisschoppen in de rechten van hun Maastrichtse voorgangers. In 1204 beleende Filips van Zwaben zijn zwager Hendrik I van Brabant met een deel van de stad. Sindsdien moesten de Luikse bisschoppen hun gezag in Maastricht delen met de Brabantse hertogen. De bevolking valt uit elkaar in Luikse - "die van Onze-Lieve-Vrouw" - en Brabantse families - "die van Sint Servaas". Met de parochie-indeling had dit echter niets te maken. In de doopregisters staat altijd de nativiteit (Luiks of Brabants) van de boreling vermeld; het kind krijgt automatisch de nativiteit van de moeder. Dit alles werd geregeld in 1297 in een aanvulling op de zgn. Alde Caerte van 1284. Tot 1632 hebben "beide heren" onafgebroken de stad "stadsstaat" Maastricht bestuurd.

Transcriptie:

Johannes dei gratia prepositus
Johannes decanus archidiaconus
totumque capitulum maioris Ecclesie leodiensis
vniuersis in villa sancti Petri juxta Traiectum commorare volentibus salutem in domino.
Cum venerabilis dominus Henricus dei gratia
leodiensis electus
O[p]pidum in villa que dicitur apud sanctum Petrum juxta
Traiectum constituere intendat,
et illud jus et easdem libertates concedere que ceteri op[p]idani traiectenses habere dinoscuntur,
nos factis ipsius domini vtpote laudabilibus consessum (concessum) et
assensum adhibentes vobis bona fide promittimus
quod illud jus et easdem libertates vobis conseruabimus et conseruari
faciemus quantum in nobis est perpetuo illibatas.
In cuius rei testimonium presentes litteras sigillo ecclesie nostre duximus roborandas.
Datum Leodij anno domini Millesimo cc. xlviij
feria tertia ante conuersionem beati pauli.

Vertaling:

Johannes proost bij de gratie Gods

Johannes decaan aartsdiaken

en het gehele kapittel van de Grote(re) Kerk van Luik

aan allen die wensen te verblijven in de Villa van Sint Pieter bij Maastricht

heil in den Heer.

Aangezien de "vererenswaardige" heer van Luik Hendrik, bij de

gratie Gods gekozen **

van zins is in de zogenoemde Villa bij Sint Pieter een
stad te vormen,

en dat(zelfde) recht en dezelfde vrijheden te verlenen als men kan
waarnemen dat de overige Maastrichtse stedelingen hebben,

beloven wij plechtig (lett. te goeder trouw), aan de daden van deze
heer, als zijnde prijzenswaardig, permissie en

goedkeuring verlenend,

dat wij dat recht en dezelfde vrijheden voor u in stand zullen houden
en in stand zullen doen houden zoveel als ons mogelijk is, voor
eeuwig, zonder beperking.

Ter getuigenis van deze zaak hebben wij besloten dat deze brief
bekrachtigd moest worden met het zegel van onze kerk.

Opgemaakt te Luik in het jaar des Heren 1248
op dinsdag voor Bekering van Sint Paulus (25 januari.)

Deze tekst werd in het besluitenregister van de Maastrichtse raad opgenomen in 1391 (G.A.M.: inventaris nr. 44.Dat Lang Verdragboek blz. 119 v.). Deze vermelding was het gevolg van de volgende gelegenheid. In 1391 klaagden de inwoners van St Pierre bij de raad tegen het recht van prijshoudendheid, waaraan hun industriële producten (o.a. grondstoffen voor het brouwen van bier) werden onderworpen, als zij de stad binnenkwamen, zich beroepend op de verordening van 1248, waarin zij werden beschouwd als burgers van Maestricht en waarin was vastgelegd dat zij dezelfde privileges hadden als de andere burgers, die waren vrijgesteld van dit recht.

"Item inden joere vander geboirt onse heeren Mº CCC ende xci (1391) des neesten maendagh voer Sente Thomas daeghe apostels so woirden copie des principaels briefs vors. Ter bede solliger portere van sente peter inden gemeynen raet gelesen ende alda verclairt van honre alden gewoenden ende her comen als van firmyteit des sy ongehalden hebben geweest te talen als sy sachten, hir omme so was des raets meyninghe dat die portere van sente peter noch inder selver gewoenden bliven ende gehalden solen werden angesien honne brieven van previlegien vors. Ende ouch wy sy gehalden syn als die star van Tricht uyt is bynnen den meuren vander stat te comen ende die stat helpen te weren te hueden ende te verwaren of mitter gemeyne stat te trecken daet hoer genuechde".

Vertaling door Dhr. en Mevr. Roobol:

Conclusie: Hendrik van Gelder richtte in 1248 de gemeente Sint Pieter op. De burgers van Sint Pieter hadden dezelfde rechten en vrijheden als de burgers van Maastricht. Maastricht bezat in 1248 al een gemeentebestuur. Gelet op het feit dat de burgers ("les citains")  van de Luikse steden welke goed met elkaar verbonden waren via de Maas en andere verbindingswegen, met name Dinant, Huy, Luik, Sint Truiden, Tongeren en vaker ook Maastricht reeds vanaf 1229 een liga sluiten om sterker te staan tegen de bisschop wat betreft hun eigendommen en plichten, kan hieruit de conclusie getrokken worden dat Maastricht in 1229 reeds een gemeentebestuur had.

Met dank aan Dhr. August de Man voor de hulp bij de vertaling uit het Latijn; Dhr. Ger Coolen, Dhr. Jo Morreau, Dhr. Lars en Mevr. Femke Roobol  voor hun bijdragen.

Hoogst waarschijnlijk een afschrift van de eerder opgestelde limiet bepaling.

Reijnen Paelen ende Limiten van de Vrijheijt Sinte Peters der iaere duijsent vijff hondert twelff den xve meert.

Den Gront van de Vrijheijt St^e Peter begint van de Jeker daer de selve den Ouden Stadt muijr uijtcomt recht deur drivende in de Maese, ende soo de Maese deur tot aen de muijren van Wijck, van dan recht op tot den Reijn (grens) van de Jurisdictie van Heugem alwaer ligt eenen steen, van welcken steen voorders recht op deur den stroom van de Maese achter de Weerdt geheten den grooten Weerdt, Van dan Recht den Stroom op tot ront omme de Weijden van Lichtenborgh tuschen den Hoogen Weerdt van Heugem tot aan de Maese, ende de geheele Maese op tot aen de plaetse genaempt het Gat boven Den Weerdt van Heugem, Van daer de Maese over de halve Maese opperwaerts tot tegens over de trappen staende beneden Castart, scheijdende de Vrijheijt van St^e Peter van de Heerlicheijt van Nivelle, ende langs de trappen opperwaerts deur den Bosch tot aen den Luijcker wech den selven Wech inbegrepen tot op den Reijnsteen (grenssteen) liggende langs den voorn: Luijcker Wech, Scheijdende de Heerlickheden van St^e Peters, Nivelle ende Can, van daer met eenen Rechten Reijn nederwaerts langs den Luijcker wech tot beneden het weghsken comende uijt Can ende gaende naer Lichtenbergh, van dat selve weghsken leijdende naer Kakrckensbergh (omgeving Marendal) tot op de hoogte tuschen Karckensbergh ende het voors weghsken op eenen Limijtsteijn scheijdende St^e Peter ende Can, Vandaer recht op het punt van Karkckensbergh voors, welcken bergh is liggende geheel onder de Vrijheijt van St^e Peter. Vandaer rondt om den selven bergh tot aen eenen grooten-gracht treckende van den voors bergh tot op den Canner-wegh gaende van Can naer Maestricht, van daer opwaerts tot een clein zouw (beekje, drassig land) gaende tuschen de bempden tot in de Jecker, ende alsoo de halve Jecker aff tot Nedekom (Nekum, denk ik) van dan de selve Jecker tot Altenae (?), alwaer de zouwe in de Jecker loopt, ende lags de zelve zouw tot op de Montenakerwech, ende soo recht tot op de tongersse port, Tuschen den selven wech ende Jecker is des Bisschops-Commer ( = commende) gehorende ten erffelijcken Gerichte onder des Bisschops Gerichte, ende voor de forfaiten ofte Strecken die behooren ten Hooghen Recht, staen ter Correctie van de Schepenen der stadt Triecht volgens der Alder Caerten, ende soo voorts de Jecker aff deur de Nieustadt tot in de Maese daer de Limijt-Scheijdinghe begonst is.

In "De monumenten in de gemeente Maastricht. Deel 2 - E.O.M. van Nispen tot Sevenaer" wordt vermeld: Godevaert van Lichtenberg viel bij loting ten deel: ‘... Dat hus ende den hof jn de breide strate ghelic alst ghelegen es dat wilen was minre vrouwen ver Zyben voren ghenomt also alse si der binnen wonde. achter ende vore. dat steynhus vore. dat ridderhus de cokene de scure den bongart de stalle ende de porte vor haren Jans Swaues porte ende den hof also alse he leget...’ (Franquinet, Inventaris Predikheeren, blz. 14). In het deel, dat aan haar zoon Hendrik toevalt is ook een ‘poort’, maar deze is in die dagen reeds aan de oorspronkelijke bestemming onttrokken; van dit gebouw wordt n.l. gezegd, dat er ‘Baudewin der touwere binnen wont’ en dat het ‘wile eyne porte was’ (alsvoren blz. 19).

Ook de grondrente verschuldigd door de land- of huisgebruiker, kwam ter sprake. Ene Bollo van Lichtenborch dient te betalen "achte vat rogghen alle jar". Syba stichtte het St. Bartholomeus altaar, gelegen aan de voet van de trappen naar het koor van de O. L. Vrouwekerk van Maastricht. De Bartholomeusbuste is verloren gegaan in 1795 - de buste kwam in de smeltkroes terecht. Jonkvrouw Elisabeth (Liesbet) huwde jonker Rutgher van Were. Ridder Henric trouwde de Luikse Nesa (Agnes) van Herk, dochter van Gerard van Herk, die het burgerschap van Luik verwierf. Zij kregen vier kinderen: Henric, Elisabeth, Godfried en Zyba. Deze Zyba huwt Gozewijn van Gozenhoven. Vader Henric stichtte in de O. L. Vrouwekerk te Maastricht een altaar ter ere van Sint Margariet. Zoon Henricus de Lychtenberg staat in 1318 borg voor Gozewijn van Gozenhoven bij diens verwerving van het burgerschap van Maastricht. Rond 1400 werd de woontoren waarschijnlijk verwoest, later hersteld en er naast een nieuw kasteel opgetrokken.

Het charter gedagtekend woensdag na Pasen 1267 (20 april 1267). Vidimus (een oorkonde met de tekst van een eerdere charter) zondag voor Sint Servaasdag 1294. Bron: Rijksarchief Limburg.

Paus Calixtus III.

Ligging van "de kluis" op een kaart van Stichting Grafmonumenten Sint Pieter (kaart samengesteld door Dhr. René Peels).

Hertog van Alva (1507-1582).

Willem van Nassau (1533-1584).

Prins Frederik Hendrik (1584-1647).

Detail uit de kaart "Frederici Henrici" van dezelfde situatie in 1632. Ook hier is De Lichtenberg (in cirkel) goed te herkennen.

Detail uit een kaart gedrukt te Amsterdam in de Kalver-straet  door Claes Jansz, Visscher 9 juni 1632.

Op den 14 9bris 1662 heeft sich Gille

L’Abbaije V claert borger te wesen onder

het gardinaers ambacht ab Ao 1659

wesende halffve winne op Lichtenbergh

Bron: Ambachten te Sint Pieter 1662.

Tijdens de zogenaamde Hollandse oorlog werd Maastricht belegerd door Willem III van Oranje. Zijn troepen probeerden de door de Fransen bezette vestingstad Maastricht te ontzetten. Het beleg vond plaats van 6 juli tot 27 augustus 1676. Door de nadering van een Frans ontzettingsleger werd het beleg echter opgebroken. De generaal in Franse dienst Meinhard van Schomberg richtte eind augustus 1676 in kasteel Lichtenberg zijn hoofdkwartier in. Bij hun vertrek werd het kasteel grotendeels verwoest.

De sluitstenen van de families Coenegracht en Straetmans boven de poorten zuidelijke binnenplaats.

In de dingboeken of rolregisters van 1513-1525 zien wij de naam van jonker Herman Van Eynatten (derde regel) als schout (scholtet) vermeld. Bron: RHCL01.071 Hoog- en Laaggerecht en Gezworen Raad (Rechterlijk en Administratief) van Sint Pieter 1513-1525.

Wapen joncker herman van Eijnnatten, heer van liechteborgh, Abee 1538 (G.A. Collette).

Wapenspreuk van de Eynattens: Enatent vel evolent (Ze zwemmen of vliegen weg). Bron: A.A. Vorsterman van Oijen en G.D. Franquinet: Annuaire généalogique des Pays Bas, Année 1874 - Maestricht 1874.

Een "gerichtelijcke metinge" van landerijen van Lichtenberg. Titel: Register der gerichtelycken acten ende gedengen geschiet en de gewassen voor die stadthouder ende schepenen der vryheyt ende justicien van Sinte Pieters. Bron: RHCL 01.071 17 Hoog- en Laaggerecht en Gezworen Raad (Rechterlijk en Administratief) van Sint Pieter1586-1594.

Opschriften in "de zwarte berg" een uitloper van het gangenstelsel Zonneberg.

Het kasteel van Bioul, binnenplaats.

Pachters en bewoners van de hoeve Lichtenberg (voor meer details over eigenaren en pachters zie: Kwartierstaat Marres):

1675: Vaes Pannen, win van Lichtenborch.

Nicolaus Karrebesier, inwoner van Lichtenberg, werd begraven op 30 mei 1705 te St. Pieter.
 

De familie Duchateau te Sint-Pieter, vermoedelijk afkomstig van het oude ridderlijke geslacht Du Château de Slins leverde een aantal pachters voor de hoeve Lichtenberg.

Het wapen in de timpaan van de voorgevel van hoeve Zonneberg met de tekst Th. Duchateau 1873. Situatie 2007.		Wapen: gevierendeeld. I en IV in goud en zwarte leeuw, rood getongd, II en III in blauw drie gouden strijdknotsen schuin waaiervormig geplaatst. Drager: J. Th. E. H. Duchateau, 1825 - 1866.	Detail hoeve Zonneberg omtrent 1905. Bron: collectie ansichten van Sermon Smitshuysen.
Opschrift Jos Crijns 23 januari 1969 en sluitsteen zuidzijde hoeve Zonneberg 1993. Situatie 2008.
Opschriften E. Duchateau en J. Duchateau 18 mei 1883. Situatie 2008. Foto's 2008: Breur Henket.
2021: Hoeve Zonneberg vanuit de lucht.
Marieke Crijns L'Homme, de laatste bewoonster van hoeve Zonneberg, overleed 10 december 2011, 90 jaar oud te Maastricht en werd 17 december 2011 te St. Pieter bijgezet. Zie: vak E Crijns.

Walterus Du Chateau: * omtrent 1695; 6 februari 1748 begraven bij de Minderbroeders "op den Slavantenbergh" huwt 1 juli 1727 te St. Pieter Maria Agnetis Eijssen (Eijsschen). Hij was eigenaar van het goed "Naerenbergh" te St. Pieter, pachter van de graven van Schaesberg en de hoeve Lichtenberg. Vanaf vermoedelijk de tweede helft van de 18^de eeuw pachter van de boerderij bij Lichtenberg. Hij vertrok 1721 uit Fexhe-Slins naar Borgharen om een boerderij te beheren, de Ferme d'Opharen. Arriveert dan vermoedelijk 1727 op Lichtenberg (de pachttermijn was meestal 6 jaar). Dit echtpaar kreeg 10 kinderen. 

Winand Mengels vermeldt in zijn Chronijck van het dorp Canne in zijn Korte beschryvinge van het jaer 1765:

"Dit jaer heeft men beginnen steenen te vaaren ende fondamenten uyt te graven, en selfs eenige muragien aen te leggen, aen de nieuwe winninge genaemt Nerenbergh, gelegen aen de heyde van St. Peter, ontrent de Tombe; dese winninge is gemaekt geworden, of heeft doen timmeren Maria Agnes Eysschen, weduwe van wylen Waltherus du Chateau, die op Lichtenbergh als pachter van den graeve van Schaesbergh eenige jaeren te voren gestorven is, ten tyde van den hier gewesenen oorlogh; men heeft differente jaeren aen dese winnige getimmert, eer dezelve volmaeckt is geweest".

"Den 13 April heeft de wed. du Chateau, pachtersche op Lichtenbergh, eenen pubelycken uytroep gehouden van peerden, koeyen, verckens ende allen het getuygh dienende tot den ackerbouw".

Wapen Eijssen, getekend door K. van den Sigtenhorst naar het wapen van Joannes Eijssen op diens grafsteen te St. Pieter. De oorspronkelijke kleuren zijn onbekend. In blauw een rechter schuinbalk waaroverheen een linkerschuinbalk, over deze beide heen een paal, alles van goud. Helmteken: een aanziende meermin in natuurlijke kleur met gouden haar en gouden staart, houdende in de opgeheven rechterhand een zilveren spiegel in gouden lijst en in de opgeheven linkerhand een gouden kam. Dekkleden: blauw en geel. Bron: L. Eijssen: Kwartierstaat Eijssen-Oosterbaan - Roermond 1988.

Zie: Stichting Grafmonumenten Sint Pieter.

Zijn derde kind Walter Du Chateau - * 15 aug 1735 † 19 aug 1828 x Maria Gertrudis Pijls (Piels) - volgde hem op als pachter; hij was ook burgemeester van St. Pieter.

Joannes Lambertus Duchateau, zesde kind van Walter Duchateau (2) - * 2 dec 1774 † 23 feb 1840 x Anna Mechtildis Snoeck - was ook pachter van de hoeve en wethouder van St. Pieter. 9 kinderen.

De eerder vermeldde Christiaan Coenegracht (* 29 juni 1755 † overleden op 18 augustus 1818 x Sara Catharina Bemelmans) was lid van de administratie van het Arrondissement Maastricht in 1794 en van 1796 tot 1798. Hij werd door keizer Napoleon benoemd tot maire van Maastricht in 1808 en bleef dit tot mei 1815; hij was president van het kiescollege van het arrondissement in 1812. Hij had aan de universiteit van Leuven wijsbegeerte en rechten gestudeerd, was na 1815 nog lid van de Provinciale Staten van Limburg en woonde op huize "Hoogeweerth" te Heugem.15 februari 1809 verkocht de Franse administratie het geconfisceerde particuliere bezit Lichtenberg voor 76.000 francs aan Christiaan Coenegracht "maire" te Maastricht. Zijn zoon Marie Joseph Theodoor Coenegracht erfde het goed. Christiaan overleed in 1839. Zijn dochter Maria Christina Sara Dorothea Coenegracht bewoonde na haar huwelijk met Hubertus Theodorus Laurentius Straetmans (16 juli 1862 te Maastricht) het goed Lichtenberg. Zie: De graven langs de buitenmuur van de kerk.

 

Bij de Franse telling van eind 1800 werden op de Lichtenberg genoteerd:

 

Walter Duchateau, pachter, 64 jaar oud

Marie Gertrude Peijls, zijn echtgenote, 55 jaar oud

Jean Lambert Duchateau, zoon, 19 jaar oud

Lambert Duchateau, zoon, 16 jaar oud

Marie Agnes Duchateau, dochter, 13 jaar oud

Walter Duchateau, actieve zoon, 33 jaar oud

Ide Judoigne, 22 jaar oud, dienstmeid

Joseph Medrij, 35 jaar oud, dienstknecht

Christian Cilissen, 21 jaar oud, dienstknecht

Jean Hermans, 15 jaar oud, dienstknecht

Guillaume Le Faux, 13 jaar oud, dienstknecht

 

	Ruïne Kasteel Lichtenberg, gesigneerd met R. Gulde of R. Galde.

 

De dienstmeid en dienstknechten waren pas recentelijk woonachtig op de Lichtenberg. De teller of ambtenaar voegde nog de opmerking toe dat men aanzienlijk geleden had door de oorlogsomstandigheden van de afgelopen drie jaren. De boerderij en alles wat zich daarin bevond werd door brand getroffen.

 

Waltherus Vervier werd op 3 maart 1815 geboren op Lichtenberg "van een arme vrouw" (koster Rosier). In de aangifte van de geboorte werd zijn geboorteplek "une etable ou elle se trouvait par charité" genoemd. Koster Rosier vermeldt Lichtenberg.

Zijn ouders waren Dieudonné Joseph Vervier en Maria Anna Levecque. Marie Anne was geboortig van Glons in België en was bedelares. Donné huwde Marie Anne 11 december 1811 te Feneur (België). Walter werd geboren en gedoopt op 3 maart 1815 te St. Pieter. De getuigen van de aangifte van de geboorte waren Marie Thérèse Everaerts, weduwe van Pierre Ceulen, 82 jaar oud en van St. Pieter en Marie Bemelmans dienstmeid geboortig van Eckelrade, 21 jaar oud. Peter en meter waren Mathijs Henderix en Maria Ida Gorren. Het echtpaar Vervier-Levecque woonde bij huwen te Saint-Remy (België).

 

Nicolaus Janssen was in 1824 knecht bij Joannes Lambertus Duchateau op Lichtenberg en daar woonachtig. Hij was een zoon van Petrus Janssen en Maria Isabella Peusens uit Breust.
Nicolaus huwde Agnes Van Cosen (Kozen), dochter van Lambertus Van Cosen en Mechtildis Eeertmans, 15 januari 1824 (7 januari 1824 kerkelijk huwelijk Martinus Wijk) te Maastricht. Nicolaus werd geboren op 10 maart 1776 te Maarland. Agnes was in 1824 in "Schinkepoort" meid te Wijk.
 

Petrus Ludovicus Josephus Gravier voorheen woonachtig te Gronsveld met zijn eerste echtgenote en in 1821 voormeesterknecht bij Joannes Lambertus Duchateau op de Lichtenberg overleed 27 april 1849, 77 jaar oud te St. Pieter en werd begraven op 30 april 1849 te St. Pieter.

Zijn ouders waren Antonius Gravier en Maria Francisca Trouvin. Antoine werd geboren omtrent 1750. Hij overleed 2 juli 1804, 54 jaar oud. Maria Francisca Trouvin werd geboren omtrent 1744. Zij overleed 2 december 1780 omtrent 36 jaar oud te Montdidier (Somme Picardie Frankrijk).
Pieter Lodewijk Joseph werd geboren te Montdidier en gedoopt op 18 maart 1772 te Montdidier. Hij huwde (1) Anna Maria Stols (Stolz), dochter van Joannes Jacobus Schols en Maria Lucia Werners, 23 november 1795 te Gronsveld. Anne Marie overleed 23 september 1817, 53 jaar oud te Gronsveld.
Pieter Lodewijk Joseph huwde (2) Maria Joanna Vanderbooren, dochter van Joannes Van Der Booren en Anna Catharina Claessens, 25 januari 1821 (28 januari 1821 kerkelijk huwelijk) te St. Pieter. Joanna overleed 20 november 1870, 80 jaar oud te St. Pieter en werd begraven op 22 november 1870 te St. Pieter.

 

Joannes Franciscus Hardij was knecht op de Lichtenberg bij het huwelijk met zijn derde vrouw Elisabeth THEUNISSEN op 7 mei 1836 te Canne.

Maria Catharina Vaessen (Vaassens) woonachtig aan de Onze Lieve Vrouwepoort, bij de weduwe van Joannes Lodewick Maria Helena Vaessen (haar zus) en voorheen gewerkt op Lichtenberg bij Joannes Lambertus Duchateau overleed 25 april 1837, 67 jaar oud te Maastricht en werd begraven op 27 april 1837 te Maastricht. Zij was een dochter van Servatius Vaessen en Isabella Clewaert(s). Maria werd geboren op 15 maart 1770 te Amby.

 

Petrus Magermans was in 1843 knecht op Lichtenberg. Petrus werd geboren omtrent 1815. Hij huwde Joanna Bekkers 12 juni 1843 te St. Maartensvoeren. Joanna werd geboren omtrent 1807.
 

28 oktober 1866 wordt op het kerkhof van St. Pieter Joannes Hendrik Campsteijn (Kamstein) begraven; "Knegt te Lichtenberg". Jan Hendrik werd geboren op 13 maart 1833 te Lanaeken (België ) als zoon van Hendrik Campsteijn en Barbara Schellings. Hij  overleed 27 oktober 1866, 33 jaar oud op Lichtenberg. Hij was ongehuwd.

 

Begrafenisboek St. Pieter:

29 november 1786 betaalt Wilhelmus Roijmans, leerknecht geweest zijnde bij Christianus Coenegragt, 26 gulden ter voldoening van het "Ketel of Leergelt te behoeve van het goet Brouwer Ambacht" te Maastricht. Bron: archief en collectie Dumoulin RHCL, inventarisnummer 45. 17 januari 1795 wordt Wilhelmus Roijmans burger van Maastricht onder het euffmengersambacht (ooftmengers = handelaren in groente en fruit).

Uit het dagboek van Joannes Rosier koster en schoolmeester te St. Pieter (1778-1847):

"1821. Den eersten October op Heugemer Kermismaandag is 's avonts naar Heugem gegaan Wilhelmus Frissen, oud 49 jaren, zoone van Joannes Frissen en Maria Anna Duchateau, hij was nog jonkman en 's avonts naar huis komende is met de pont willen over de Maas vaaren en hij is in de Maas verdronken, en Dynsdag den 2den October is hij gevonden achter de Maasbrug te Maastricht en is daar gevisiteerd en is den 3den October gebragt in een serk op de Blekerij bij Petrus Egidius Claessens en hij is in Sint Pieter begraven op de kerkhof den 4den October 1821. De pont lag hier in de Weert in den hoek gelijk men die plaats noemt, en zij hebben de pont gevonden den dag daarnaar op de Blekerij, zo moest hij zeker daaruyt gevallen zijn, maar hij was maar alleen als hij met de pont overkwam en thien jonkmans hebben hem gedragen en die hebben vereert in de kerk een glaasen kroon van 75 frangs, de jonkmans zijn geweest deze navolgende: te weten, Nicolaus Claessens, Wilhelmus Blankers, Henricus Hinken, Wilhelmus Schrijnemaekers, Gerardus Ysermans, Leonardus Moermans, Joannes Ysermans, schipper, Arnoldus Ysermans, Matthijs van Lijf en Joannes Hendrix, en wij hebben hem met het kruys gehaalt op de Blekerij den 4 October, Donderdags, hij was geboortig uyt Sint Pieter. Men zegt dat hij is overgevaaren met een boonstek in de plaats van een vurk, want hij had zijn vurk 's avonts naar Heugem gaande, verstoken, en die had hij niet meer konnen vinden en is toen met eenen boonstek willen overvaaren, want men heeft zijn vurk gevonden den dag daarnaar waar de pont gelegen had aan de Weert en het was ook dien avont zulk ontstuimig weer dat de boomen uyt de grond waeyden en zo duyster als het oyt geweest is, ik heb dit hier tot gedachtenis geschreven van aan dit ongeluk te denken, die dit zullen lezen. Joannes Rosier".

"1822. Verkoop van de landerijen van Willem en Lambertus Frissen den 5 Februarius. Willem Frissen was verdronken in de Maas. Martinus Claessens heeft gekogt uyt den rooden haan 2 groote, 10 kleen roede oude maat, yder roede 3 honderd gulden Luyks geld. Lambeer Geelen heeft gekogt op de Weert een groote roede oude maat, 200 en 65 gulden Luyks geld. Arnoldus Ysermans heeft gekogt op de Weert 2 groote roede oude maat, yder roede 300 en 50 gulden Luyks geld.

Het huis van Lambeer Frissen en 30 kleen roede land is verkogt voor duysent gulden Luyks geld, Lambeer Frissen heeft dit gekogt.

Lambertus Duchateau van Lichtenberg heeft gekogt 9 graote roeden aan Zonnenberg, oude maat, yder roede 93 Nederlanders.

Gilis Claessens heeft gekogt aan Zonnenberg 10 groote en 3 kwaart roede oude maat, yder roede 100 en 3 Nederlanders. Gilis Claessens heeft ook gekogt 11 kleen roede oude maat gelegen achter de Blekerij, genaamt het Pastoorshofke voor 60 Nederlanders".

Andreas Joannes Josephus Théodorus Hubertus (Thorus) Du Chateau (achtste kind van Joannes ) - * 28 sep 1826 † 14 mar 1886 x Maria Ida Gilissen - volgt zijn vader Joannes Lambert als pachter van de hoeve Lichtenberg op. 6 andere kinderen van Jean Lambert en de ouders blijven op de Lichtenberg wonen samen met 8 dienstknechten en 2 dienstmeiden (volkstelling 1840). Het gezin Duchateau-Gilissen krijgt 10 kinderen. Zie: geruimd Brigg en geruimd Duchateau. Johanna Elisabeth Antonia Duchateau, jongste dochter van Andreas Du Chateau en Maria Ida Gilissen werd op 12 april 1871 te St. Pieter op de Lichtenberg geboren. Julia overleed 3 oktober 1952 te Maastricht en werd 7 oktober 1952 begraven te Maastricht op het R.K. Kerkhof Oostermaas.

Diens eerste kind Franciscus Hubertus Theodorus Waltherus Duchateau - * 7 december 1858 † 11 september 1931 gehuwd met Marie Elise Poilvache - bewoonde aanvankelijk als pachter de hoeve Lichtenberg en was rentmeester van de families Regout voor haar bezittingen in Meerssen en De Loë voor het kasteel Mheer. Walters jongste zoon Waltère - * 4 februari 1925 - wordt bewoner van de hof Caestert te Visé. Joannes Hubertus Francisca Duchateau  * 13 januari 1870 † 21 oktober 1935 en gehuwd met Anna Josephina Yerna - was een van de laatste Duchateau´s die nog op de hoeve Lichtenberg zijn geboren. Hij was eigenaar van een gedeelte van de Duchateaugroeve op de St. Pietersberg. In de beginjaren van de vliegerij heeft hij eens het terrein afgezet en een toegangsprijs geheven toen bekend werd dat er vliegtuigen zouden passeren op weg naar Italië. Zijn oudste zoon Waltherus Theodorus Maria Antonius Duchateau, magazijnknecht van beroep, werd op 5 juni 1900 te St. Pieter geboren. Hij overleed 21 augustus 1922, 22 jaar oud als gevolg van een noodlottig ongeval te Maastricht en werd 25 augustus 1922 te Maastricht begraven op de begraafplaats aan de Tongerseweg.

Het familiegraf Duchateau - Yerna op de Begraafplaats Tongerseweg te Maastricht.
Bidprentje van Waltherus Theodorus Maria Antonius Duchateau.

1874 komt Peter Hardy van de Reinekenshof te Eijsden naar St. Pieter. Hij pacht de hoeve van Gregorius Egidius Philippus Straetmans gehuwd met Maria Josephina Paulina Schoenmaeckers.
 

14 november 1877 doet hij samen met veldwachter Joannes Hermanus Vranken aangifte van het overlijden van zijn tante Maria Agnes van Haeren, dochter van Petrus van Haeren en Anna Maria Schreuder. Maria Agnes werd 15 januari 1795 geboren te 's-Gravenvoeren (België). Zij overleed te St. Pieter op 13 november 1877, ruim 82 jaar oud op Lichtenberg om 3 uur in de voormiddag en werd 15 november 1877 begraven te St. Pieter. Zij was ongehuwd. Laatstelijk gewoond hebbende te Eijsden.

Handtekening Petrus Hardij onder de overlijdensaangifte in 1877:
Inschrijving in het begrafenisregister van St. Pieter.

Le courrier de la Meuse 4 maart 1882:

Jan Hubert Vossen, opvolger als pachter van de familie Peter Hardy in 1901.
Tijdens de oogsttijd (Tweede Wereldoorlog) was iedere helpende hand welkom. Links even poseren op de vensterbank van het woonhuis - opvallend is de jonge Duitse militair in uniform -  en rechts Duitse gasten bij de waterput van de hoeve Lichtenberg. Foto's: collectie fam. Ceulen-Vossen.
Oktober 1939. Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 9.208.
18 april 1888 wordt Maria Philomena Hubertina Victorina Hardy geboren, de latere Mevrouw J. Zeguers; † 11 mei 1986.
In 1898 werd Edmond Arnold Jules Crets door zijn huwelijk met Marie Elisabeth Emilie Straetmans eigenaar van de ruïne Lichtenberg en belangrijke delen van de Sint Pietersberg. Edmond Arnold Henri Jules Crets, geboren op 28 augustus 1886 te Maastricht, was de zoon van wijnhandelaar Jules Jacques Crets, geboren op 7 januari 1840 te Maastricht. Zijn moeder Anna Henriette Joanna Elisabeth Schreuder was de dochter van Johan Henricus Schreuder, majoor der Dragonders en adjudant van Koning Willem II. Het gezin Crets-Straetmans (behalve Edmond zelf) werd begraven in de grafkelder onder de Onze-Lieve-Vrouwekapel van de kerk van St. Pieter op de Berg. Deze grafkelder wordt gedeeld met de aangetrouwde familie Tielens. Edmond overleed te Ukkel (België)) op 9 november 1932, 64 jaar oud. Zie ook: https://www.breurhenket.com/Omdekerk/omdekerk.htm. Familiewapen Crets. Als nieuwe eigenaar legde Edmond Crets zich erop toe om het bredere publiek te interesseren voor de ruïne en zijn omgeving waardoor zijn bijnaam in de stad al snel "Crets van de berg" luidde. Onder zijn leiding kwamen onder meer de Wilhelminaweg, Chalet Lichtenberg en het uitzichtplatform op de ruïnetoren tot stand. Behalve op de openstelling voor het publiek, richtte Edmond Crets zich ook op de mergelexploitatie en legde in de groeve een smalspoor aan om de gewonnen mergel naar buiten te vervoeren. De benadering illustreert de kleinschaligheid van de winning zoals deze destijds op veel locaties in Zuid Limburg nog de gewoonte was. Veelal waren enige handen vol personen betrokken bij het blokbreken dat jaarlijks hooguit enige duizenden blokken opleverde. Ook de verbonden bedrijvigheid zoals de cementfabriek in Vijlen en 3-tal kalkbranderijen in Voerendaal waren in die fase van een veel beperktere omvang dan in omringende landen. Een kleine vertienvoudiging van de prijs van mergel in WO I maakte dat diverse betrokkenen gingen nadenken over de oprichting van een meer grootschalige Nederlandse cementindustrie. Edmond Crets verbond zich in 1916 aan het consortium 'Nationale Cementfabriek' om te onderzoeken of een serieuze industrie onder Nederlandse vlag kon worden gestart. Na een aantal jaren van te vergeefse pogingen gaf Edmond Crets in 1920 een tweetal notarissen de opdracht om de Lichtenberg en de bijbehorende terreinen inclusief groeves en de mergelwinning, openbaar te veilen in het koffiehuis Aux Pays-Pas aan het Vrijthof. De verkoop bleef echter uit. Ook de gemeenteraad van Maastricht zag af van aankoop. Buitenlandse ondernemingen zien wel mogelijkheden. In 1921 koopt de Belgische onderneming Cimentieres et Briqueteries Réunies de kavels alsnog. De werkwijze van CBR is echter bepaald anders dan van de eerdere exploitanten die oog hadden voor het natuurschoon en de cultuurhistorische waarde van het gebied. Het bedrijf begint de berg van bovenaf af te graven en voert de mergel grootschalig af naar cementfabrieken in België. Natuurliefhebbers worden wakker en de gemeente Maastricht onderhandelt alsnog met CBR dat het Chalet en de ruïne Lichtenberg behouden zullen blijven. Ondanks deze toezeggingen komt het verzet tegen de wijze van afgraving nu op gang. In de volgende jaren wordt in kranten en tijdschriften met regelmaat aandacht besteed aan de teloorgang van de Sint Pietersberg. Er worden Tweede Kamervragen gesteld en er volgen toezeggingen van ministers die echter geen opvolging krijgen. De gemeenteraad krijgt veelal de zwarte piet toegespeeld. De krant het Vaderland schrijft op 16 augustus 1923 hoe de gemeente een verkoopprijs van 170.000 gulden van de hand wees terwijl de pachtsommen van gebouwen al voldoende rente opleverden. Intussen krijgt de grootschalige mergelexploitatie steeds verder vorm. In 1925 dient een Belgisch-Zwitserse combinatie een vergunningaanvraag in voor de bouw van een cementfabriek bij Sint Pieter. De gemeente besluit de vergunning te verlenen en in 1926 wordt de acte gepasseerd van de oprichting van de N.V. Eerste Nederlandsche Cementindustrie. Met dank aan Dhr. Philip Koenders, nazaat van de familie Crets.
Bernardus Hubertus Vossen (1852-1941) gehuwd met Maria Catharina Schiepers (1858-1917) heeft niet slecht geoogst in 1917:
Bron: inventarisnummer 59b van het Archief der voormalige Gemeente Sint Pieter. Met dank aan Dhr. G. Coolen.

Pie Vossen - * 1 dec 1918 † 19 mei 1994 - was de laatste pachter op hoeve Lichtenberg. Zijn zus Netta Ceulen-Vossen groeide op hoeve Lichtenberg op. Zie: vak B 1.

14 december 1928 overleed Henricus Hubertus Nicolaes, 60 jaar oud te negen uren namiddag te Maastricht (St. Pieter) op de Lichtenberg. Hendrik werd geboren op 10 september 1868 te St. Pieter en werd begraven op 17 december 1928 te Canne. Hij bleef ongehuwd en was landbouwersknecht op de hoeve Lichtenberg en woonachtig op het toenmalige adres Lage Kanaaldijk 115. Van zijn overlijden werd aangifte gedaan door Johannes (Sjeng) Vossen, landbouwer, 38 jaar oud en Hendrikus Lamkin, voerman, 38 jaar oud. Sjeng Vossen bestierde samen met zijn vader Bernard Vossen als landbouwer Hoeve Lichtenberg.

De ouders van Henricus Hubertus Nicolaes waren: Lambertus Nicolaes geboren op 13 mei 1825 te Canne. Lambert huwde Maria Anna Paulina (van) Bogaert op 30 november 1859 te Canne. Lambertus overleed 20 augustus 1879, 54 jaar oud te St. Pieter en werd begraven op 22 augustus 1879 te Canne. Maria Anna Paulina Bogaert werd geboren op 20 augustus 1830 te Voerendaal. Lambert wordt genoemd als "van de Molen van Regout". Hij werkte/woonde bij de Nekummermolen, in die tijd de glazuurmolen van Regout.
 

Siebrand Vos schreef in Dagblad De Limburger van 22 maart 2007:

Familiewapens gevoerd door de verschillende bewoners.

De heraldiek of wapenkunde houdt zich bezig met de kennis van en regels voor wapens als kentekens die onderscheid moeten maken tussen families of gemeenschappen, zoals landen, steden en gemeenten. Bovendien dient het begrip heraldiek om het gebruik van deze wapens zelf aan te geven. Onder wapens worden verstaan: gekleurde erfelijke of  blijvende (onveranderlijke) kentekens van een familie of instelling. Deze kentekens werden in de regel afgebeeld volgens bepaalde regels in de vorm van het afweerwapen van een middeleeuwse ridder, namelijk als schild met helm, helmteken en dekkleden.

Het wapen Eynatten (linkerhoek) en Bock-Lichtenberg (rechterhoek) op de grafsteen van Herman van Eynatten † 1594, gelegen voor de St. Lambertuskapel. Zie: De Sint Lambertuskapel: Lage Kanaaldijk-Kapelweg te Maastricht.

De heraldiek stamt uit de ridderlijke middeleeuwen. De heraldiek bleef niet beperkt tot de ridderstand. Langzamerhand begon het gebruik van wapens ook door te dringen tot andere lagen van de bevolking. Aan deze ontwikkeling lag het toenemend gebruik van zegels in het handels- en rechtsverkeer ten grondslag. Voor de zegels werd meestal een wapen gebruikt. Niet alleen de adel, maar ook andere groepen uit de samenleving maakten hiervoor gebruik van heraldische vormen.

Omdat vroeger veel mensen niet lezen of schrijven konden, "ondertekenden" zij een akte of overeenkomst met een soort logo of tekeningetje. Dit persoonlijk kenteken bestaat meestal uit een aantal rechte strepen, later werden ook gebogen lijnen toegevoegd. Dit zijn de zogenaamde huismerken of handmerken. Vaak werd dit teken onveranderd van vader op de oudste zoon vererfd; andere verwanten brachten kleine veranderingen aan. Reeds in de zesde eeuw komen huis- of handmerken voor, maar waarschijnlijk zijn ze ouder. Als merkteken van vee, van gereedschap en dergelijke komen deze tekens ook tegenwoordig nog voor. Burgerlijke families in de steden zegelden eerst met een huismerk. Daarna werd het huismerk gebruikt als teken op een schild. Kwam de familie tot meer aanzien, dan werd het huismerkwapen meestal door een zuiver heraldisch wapen vervangen. Zo ontstonden de burgerlijke wapens. De burgers kozen voor hun wapens figuren uit het stadsleven en uit de symboliek van die tijd. Zo groeiden deze wapens, waarvan alleen de uiterlijke vormen nog ridderlijke afkomst aangaf, uit tot algemene familiesymbolen.  

De wapens van het Koninkrijk der Nederlanden, zijn provincies, gemeenten en waterschappen, en de wapens van adellijke families zijn wettelijk beschermd. Naar schatting zijn er in Nederland 80.000 verschillende familienamen (waarvan slechts 0,5% van adel) en ongeveer 40.000 verschillende familiewapens. De Nederlander voert het wapen van zijn familie uit eigen recht. Er is van niemand toestemming nodig. Het is echter een goed heraldisch gebruik, niet het wapen van iemand anders te gebruiken.

Het Centraal Bureau voor Genealogie biedt sinds 1971 de gelegenheid tot registratie van reeds bestaande of nieuwe familiewapens.

Schetsen van Limburgse wapens opgetekend door Louis Baron De Crassier ten behoeve van door hem gepubliceerde artikelen in de Maasgouw.

In de heraldiek worden de begrippen kleur, metaal en bontwerk gebruikt (in het spraakgebruik worden kleur en metaal nog wel eens samengevat in de term "kleur"). Van ouds kent men twee metalen en vier kleuren: goud en zilver, rood (keel), blauw (lazuur), zwart (sabel) en groen (sinopel). De kleur purper werd vroeger niet van rood onderscheiden; nu is dat wel het geval, maar het wordt in onze streken maar zelden gebruikt. Allerhande andere kleuren komen hier en daar wel voor en stammen vooral uit de tijd dat er weinig aandacht was voor de heraldische mores. De metalen goud en zilver worden wel weergegeven door geel en wit. Naast de metalen en kleuren kent de heraldiek ook nog het zogenaamde bontwerk: hermelijn en vair. Beiden bontwerken komen met variaties voor. Bron: Heraldiek.

Happarts heere van liechteborgh 1407.	Adulphus Happarts heere van liechteborgh 1434.	Joncker herman van Eijnnatten, heer van liechteborgh, Abee 1538.	Joncker hend: van eijnnatten heere van liechteborg, abee 1562.
Wapen Huis Happart 1377?-1410.	Wapen Huis Bock-Lichtenberg 1410-1439.	Wapen Huis Van Eynatten 1439-1659	Wapen Huis Van Schaesberg 1659-eind 1700.
Wapen Xhenemont. Bron: CBG-Familiewapens.		8 september 2008 schreef Christine Smolders in de HerveGeneNet@yahoogroupes.fr: Bonjour à tous. Il y a peu, j'ai trouvé à Verviers, ces petits volets en bois, avec blasons. Ces volets font ± 50-60 cm de large avec les 2, et 25-30 cm de haut.

Michel Roberti de Terbiest mailde mij nog het volgende:

L'ancien Propriétaire du Château d'Abbée-Scry est Camille HENROZ époux de Louise SIMONIS petite-fille du Sculpteur Eugène SIMONIS. C'était mes grands-parents, côté matenel. J'ai vécu et joué dans ce château et ses allentours. Effectivement il y avait une plaque de pierre avec les armes d'EYNATTEN et de son epouse. Mais que de souvenirs.

Cher Ami. Félicitations pour cette histoire du château de Lichtenberg. En regardant la copie que j'ai faite pour ma bibliothèque personnelle, j'ai vu le nom de COENEGRACHT. Cette Famille est allié aux ROBERTI de St-Truiden. Notre nom d'origine est ROBIERTS. Puis ROBERTI depuis 166u. Ils ont été Receveurs dans les Commanderies des Chevaliers Teutoniques (Bernissen, Ordingen, Zepperen et Alden Biesen). Encore félicitations et bonne contination.

Detail uit een ets vervaardigd door Romeijn de Hooghe in 1700 van de balie Alden-Biesen en haar twaalf onderhorige commanderijen. Vogelperspectief van de versterkte commanderij met kloosterhospitaal.

Info: Adrianus ROBERTI.

De ouders van Adrianus ROBERTI waren Henricus ROBERTI en Maria CHAUDOIR.

Adrien (Adriaan) werd geboren omtrent 1786. Adrien overleed 31 juli 1861, 75 jaar oud te Gorssem (België). Adrien was Directeur der Belastingen.
Bekende kinderen van Adrien (Adriaan) en Maria Charlotta Theresia (Marie Charlotte Thérèse) AERTS:

i. Adriaan Lodewijk Emile ROBERTI geboren op 9 november 1818 te Sint-Truiden. Adrien Louis Emile huwde Anna Leonardina Josephina COENEGRACHT, dochter van Hubertus Josephus Christianus COENEGRACHT en Anna Catharina Francisca HERMANS, 27 augustus 1844 te Maastricht. Adrien Louis Emile overleed 3 juni 1900, 81 jaar oud te Munstergeleen.
ii. Maria Ferdinanda Francisca Euphrosina ROBERTI geboren op 13 januari 1824 te Maastricht. Françoise Euphrosine huwde Aphrate Lodewijk Alexander COENEGRACHT, zoon van Franciscus Xaverius Alexander COENEGRACHT en Maria Pernette Adela DE RIGANO, 28 augustus 1848 te Maastricht. Françoise Euphrosine overleed 13 maart 1888, 64 jaar oud te Maastricht.
iii. Johannes Hendricus Furius ROBERTI geboren op 17 december 1826 te Maastricht.
iv. Antonia Lambertina Cijdonia ROBERTI geboren te Sint-Truiden. Antonia huwde Joseph Flore KEELHOFF 19 april 1853 te Maastricht.

Wapen De Merode.	In zilver een schuinbalk van keel, vergezeld van 6 zoomsgewijs geplaatste merletten van hetzelfde. Eynatten.	Familiewapen familie von Schaesberg. Bron: Leo Peters: Geschichte des Geslechtes von Schaesberg bis zur Mediatisierung - Assen 1972.			Schaesberg volgens Crassier.
		Het Gemeentewapen van Schaesberg - 28 juni 1869: "Van zilver, beladen met de H. Fredericus in natuurlijke kleur, gekleed met een mantel van keel, omzoomd van goud, en met een onderkleed van zilver, gebloemd van goud, hebbende een zilveren, van goud omzoomde, bisschopsmuts op het hoofd, houdende in de rechterhand een gouden bisschopsstaf en in de linkerhand een opengeslagen boek van zilver; ter halverwege opkomende uit een gevierendeeld schild zijnde 1 en 4 van zilver, beladen met 3 ballen van keel, geplaatst 2 en 1 en chef vergezeld van een barensteel van azuur; 2 en 3 van goud beladen met een hertengewei van sinopel".
Onbekende bron Luikse wapens.	De familie Retersbeek voerde een hertenschedel als wapen. Toen de Schaesbergse goederen toegevoegd werden bij gebrek aan opvolging door Retersbeek, voegde ze dat familiewapen, drie bollen met barensteel, aan het hare toe, zodat na enige tijd het gevierendeelde wapen ontstond. Het gemeentewapen van Schaesberg uit 1869 is van dit wapen afgeleid.
Wapen Huis Bock-Lichtenberg 1558.	Wapen Herman Hoen van Hoensbroek 1558.			Lichtenberg in Gelderland - een Ambachtsheerlijkheid. Verleend: 7 oktober 1818. "In zilver een vink van natuurlijke kleur, staande op een grond van groen." Het wapen is waarschijnlijk een verbastering van het wapen van de familie Van Lichtenberg, die een patrijs in het wapen voerden.
Alliantiesteen in de schuur aan de oostkant (zie rechts). Foto: Stichting Oud Sint Pieter.

Uit: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg à Maestricht Tome LXXI- Maastricht 1935. P. Doppler: Verzameling van charters en bescheiden betrekkelijk het Vrije Rijkskapittel van St. Servaas te Maastricht:

4 mei 1666 geeft Maximiliaan Hendrik Van Beieren, prins-bisschop van Luik zijn goedkeuring aan de hierboven genoemde overeenkomst.  

Maximiliaan Hendrik van Beieren, 1621-1688, sedert 1650 aartsbisschop en keurvorst van Keulen (daarnaast ook nog Hertog van Bouillon, Markgraaf van Franchimont en Graaf van Loon en Horn). Hij lag echter doorlopend overhoop met zijn steden Keulen en Luik; bouwde de citadel van Luik, om de stad in bedwang te houden. In 1672 verbond hij zich met Lodewijk XIV en deed een inval in de Nederlanden, samen met de bisschop van Munster. In 1683 werd hij ook nog bisschop van Munster.

5 september 1951 vonden de gebroeders Vrancken bij het opruimen van een gang in de "Wilde Berg" in het gangenstelsel van de Zonneberg een zilveren muntenschat. In een apart uitgehouwen kuiltje lagen 156 zilveren munten netjes opgestapeld. De eigenaar hoopte dat doortrekkende krijgsbenden zijn eigendom zo niet konden vinden. Dat is inderdaad gelukt; de eigenaar is echter zijn schat nooit komen ophalen. Of hij was overleden of kon de plek niet meer terugvinden. De oudste munt was van 1616 en de jongste van 1668. Lodewijk XIV, de Franse zonnekoning, maakte vanaf 1668 plannen om de vesting Maastricht te veroveren en dat is ook gebeurd in 1673. Dit is wellicht de reden voor het verbergen van deze munten. Op 23 van de Luikse munten prijkt de afbeelding van Maximiliaan Hendrik van Beieren. De afkortingen op de munt verwijzen naar zijn titels. Op onderstaande afbeelding een Luikse ducaton met Maximiliaan Hendrik van Beieren. Foto uit: Enci-Schakels 1952, No.1.

Limburgs Dagblad 1951: