Irina Pavlona Schuschkewitsch, een "Displaced Person", leerde Raymond Hubert
Mulkens eind 1944 kennen in de Dominicanerkerk te Maastricht. Puttend uit haar
memoires schreef Irina de gebeurtenissen in haar vaderland op in "haar kleine
epistels". In het kader van de Week van de Geschiedenis 2008 zullen wij deze
epistels publiceren.
Het thema van de Week van de Geschiedenis 2008 is "Verhalen van Nederland". De
geschiedenis van Nederland is overal, maar door verhalen komt ze pas echt tot
leven. Dit thema biedt veel aanknopingspunten om samen te werken met andere
instellingen en regionale media. Vertel de waargebeurde verhalen van Nederland
aan de hand van objecten, personen, gebouwen, steden en landschappen. Dat kan in
alle vormen en op alle plekken. Gesproken, geschreven, gezongen en met beelden.
Binnen, maar ook gewoon op straat of op school. Zodat de verhalen van Nederland
voor iedereen gaan leven.
Televisieserie over verhalen van Nederland. De Week van de Geschiedenis werkt samen met het project "Verleden van
Nederland" dat ook op 11 oktober 2008 van start gaat. Dit project bestaat onder
meer uit een achtdelige televisieserie die uitgezonden wordt door NPS en VPRO.
Charles Groenhuijsen presenteert daarin acht meeslepende vertellingen die de
kijker meenemen langs meer dan 2000 jaar Nederlandse geschiedenis.
PERSBERICHT
Week van de Geschiedenis 2009 Oorlog en
Vrede in Maastricht
Van 17 t/m 25 oktober vindt voor de zesde keer de Week van de
Geschiedenis plaats. Rondom het thema ‘Oorlog en Vrede’ worden in het hele land
verrassende, leuke en leerzame activiteiten georganiseerd. Ook in Maastricht is
er van alles te beleven.
Zicht op Maastricht stelde met de samenwerkingspartners een
gevarieerd programma op met onder andere rondleidingen, lezingen,
tentoonstellingen, demonstraties en filmvoorstellingen. Voor ieder wat wils! De
activiteiten vertellen veel verhalen die te maken hebben met de Tweede
Wereldoorlog: over het Amerikaanse kerkhof in Margraten, de schuilkelders, de
bevrijding. Maar u kunt ook kennismaken met hoe soldaten in de tijd van Napoleon
bivakkeerden; horen hoe een kanon klonk uit die tijd; of luisteren naar uitleg
bij maquettes die een beeld geven van Maastricht in de 18de en de 19de
eeuw.
Voorproeven? Surf dan eens naar Max Meijer, oorlogsslachtoffer door toevalmet onder
andere een historisch filmpje over de bevrijding van Maastricht of het verhaal
van het trieste levenseinde van Max Meijer, die omkwam bij het
vergissingbombardement van 1944. (Verhalen over dit bombardement vindt u ook op
www.zichtopmaastricht.nl
onder de rubriek DOE MEE).
Het verhaal achter het oorlogsgraf van
Jean Perée vindt U
hier.
Het vervolg van de "epistels" geschreven door
Irina Pavlona Schuschkewitsch kunt u
hier
lezen.
Bezoek in het weekend de
tentoonstelling ‘65 Jaar bevrijding in Maastricht’ in het Sint Pietersmuseum in
Hoeve Lichtenberg, bekijk in AINSI de expositie over homoseksuelen in
nazi-Duitsland en bezet Nederland, of loop eens binnen in de Bunker op de
Ruiterij, grenzend aan Plein 1992.
Het Balkon van Limburg, het ochtendprogramma van L1 Radio, belde
maandag 19 oktober Breur Henket over het graf van Jean Perée in het kader van de
week v/.d geschiedenis 2009.
Klik op de afbeelding om dit interview te beluisteren:
Bronnen en literatuur:
Eigen onderzoek.
Familiearchief Dhr. Paul
Mulkens.
Foto's uit de privé
collectie van Mevr. Ineke Ten Horn - Akkermans.
Joh. de Bruyn:
Hoofdlijnen nà 1815. Met supplement de Frande revolutie - Groningen-Batavia
1949.
Alan Bullock: Hitler. A
study in tyranny - London 1952.
P. M. M. A. Bronzwaer:
Maastricht bevrijd! En toen ..? Deel I en II. Stichting Historische Reeks
Maastricht, deel 12 - Maastricht 1989. Dhr. Bronzwaer bespreekt in deel II o.a.
gedetailleerd de Maastrichtse repatriëringdienst.
Op 19 november 2003
promoveerde Feiko H. Postma in Leiden. Het proefschrift draagt als titel
De repatriëring van Sovjetonderdanen uit Nederland, 1944-1956. Mythe en
Waarheid. Tot nu toe ontbrak een grondige bestudering van de houding van
de Nederlandse regering en het militair Gezag ten opzichte van de aan het
eind van de oorlog in Nederland verblijvende Sovjetonderdanen. In deze
studie staat de vraag centraal in hoeverre er vanaf november 1944 en in de
eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog door de diverse Nederlandse overheden
dwang op de onderdanen van de Sovjet-Unie werd uitgeoefend om Nederland te
verlaten. Hoofdrolspelers in het boek zijn de in Duitse dienst getreden
soldaten van het Rode Leger en de Ostarbeiterinnen. Ten minste 6500
Sovjetmilitairen bevonden zich tijdens de oorlog op Nederlands grondgebied
en minstens 4000 vrouwen uit de Sovjet-Unie kwamen na de oorlog naar
Nederland. In de beschrijving van de naoorlogse periode komt ook het
Nederlands beleid ter sprake ten opzichte van de in de Sovjet-Unie
achtergebleven Nederlanders. Hun vrijlating werd in toenemende mate
afhankelijk gemaakt van de terugkeer der Sovjetburgers.
Met name
hoofdstuk V is voor het Maastrichtse interessant (mededeling Dhr. Paul
Mulkens). Zie:
Assortiment en
Website Gemeente Schouwen-Duiveland.
Tygo Herman Pavel Mulkens bij het graf van
zijn groot opa en groot oma.
Eerste couplet:
Gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus; (bis)
Post iucundam iuventutem, Post molestam senectutem Nos habebit humus.
(bis)
Laten wij ons nu verheugen Zolang wij jong zijn; Na een aangename jeugd,
Na een onaangename oude dag, Zal de aarde ons bergen.
Gaudeamus igitur is een studentenlied, dat altijd staande wordt gezongen.
De titel werd ontleend aan het middeleeuwse vagantenlied "De brevitate vitae",
maar de tekst onderging in de loop van de eeuwen wel enkele aanpassingen. De
gedrukte versie uit 1781 werd zelfs wegens haar "anti-burgerlijke" karakter door
de universiteit van Halle in Duitsland in beslag genomen en de auteur, Christian
Kindleben, werd voor het leven uit de stad geweerd. Bron:
Veto2921: Studentenliederen onder de loep genomen en
Gaudeamus igitur - Wikisource.
De ouders van Raymond Hubert MULKENS waren Johannes Hubertus
MULKENS en Marie Jeanne Thérèse CLOSSET. Jean MULKENS werd geboren op 31 januari
1876 te Maastricht. Jean huwde Marie Jeanne Thérèse CLOSSET 26 februari 1915 te
St. Pieter. Jean overleed 9 april 1952, 76 jaar oud te Maastricht. Jean werd 12
april 1952 te St. Pieter begraven. Marie Jeanne Thérèse CLOSSET werd geboren op
2 juni 1885 te Visé (België). Jeanne overleed 2 februari 1982, 96 jaar op het
feest van Maria Lichtmis te Maastricht. Jeanne werd 6 februari 1982 te St.
Pieter bijgezet in het graf van haar echtgenoot.
Het gezin Mulkens-Closset te Maastricht 1941. Van links naar rechts dochter
Yvonne Mulkens, vader Jean Mulkens en echtgenote Jeanne Closset, zoon Raymond
Mulkens, dochter Jeanne Mulkens. Foto's: privé collectie Mevr. Ineke Ten
Horn - Akkermans.
Raymond werd geboren op 16 november 1915 te Maastricht. Hij overleed 11 mei
2005, 89 jaar oud te Assen en werd 14 mei 2005 te Assen begraven. Raymond
was arts-internist van beroep. Hij huwde Irina Pavlona SCHUSCHKEWITSCH,
dochter van Pavel Ignatjewitsch SCHUSCHKEWITSCH en Maria Ivanowna BELIJAJEVA.
Irina werd geboren op 21 april 1921 te Koersk (Rusland). Zij overleed 12
januari 2006, 84 jaar oud te Assen en werd 17 januari 2006 te Assen bijgezet
in het graf van haar echtgenoot.
Kinderen:
i. Paulus Servatius Johannes Zoltanus MULKENS geboren op 30 december 1945 te
Bergen Belsen (Duitsland).
ii. George Johannes MULKENS geboren op 14 oktober 1949 te Bussum.
Bewust is gekozen voor scans van de originele "epistels". Het
opnieuw intypen van de tekst levert m.i. een mooier eindresultaat op, maar doet
afbreuk aan de authenticiteit van deze documenten. De binnenzijde van
onderstaand gedachtenisprentje kan als inleiding dienen en vat in essentie het
benedenstaande samen. Breur Henket, september
2008. Met dank aan de familie Mulkens.
Deel 1: Herinneringen
spreken.
"Bezoeker,
sta even stil, ga niet voorbij,
praat toch een beetje met mij"
Raymond Mulkens.
Irina Schuschkewitsch.
Wapen van de Romanov tsaren.
1917: Nicolaas II
Aleksandrovitsj, de laatste
tsaar van het Russische rijk en tevens de laatste heerser van de
Romanov-dynastie moet afstand doen van de troon.
In de nacht van 16 juli op 17 juli 1918 werd de hele
tsarenfamilie, vader, moeder en vijf kinderen, geëxecuteerd op bevel van de
lokale Sovjet.
Nicolaus II in gevangenschap.
Kerenski wordt dictator.
Alexander Kerenski.
De Republiek wordt uitgeroepen, de dynastie
uitgeroeid. In oktober 1917 volgde de staatsgreep van de Bolsjewiki onder Lenin
en Trotski.
Leon Trotski.
Januari 1918 wordt de Sovjetrepubliek
uitgeroepen.
Het buitenland verbreekt alle connecties.
"Witte generaals" zoals Denikin en Wrangler
doen invallen, al mislukken ze allemaal o.m. door Trotski's "Rode Leger".
Anton Denikin.
Contra-revoluties breken uit, door de G.P.Oe
(Gosoedarstvennogo Polititsjeskogo Oepravlenija: Politiek Staatsdirectoraat) in
bloed gesmoord.
De boeren verbouwen slechts nog wat ze
nodig hebben. Gevolg: hongersnood.
Hamer (arbeiders) en sikkel
(agrariërs).
Joseph Stalin en Vladimir Lenin 1919.
Kom met ons naar de kolchoze, kameraden!
1922: Lenin besluit tot een nieuwe
economische politiek, de N.E.P., tot een gedeeltelijk particuliere,
kapitalistischer productiewijze. Na de dood van Lenin op 21 januari 1924 begon
het reconstructietijdperk, het Stalinisme, de terugkeer naar het staatsbedrijf.
Patriarch Joachim, 17de eeuwse Russisch-orthodoxe Metropoliet van
Moskou en heel Rusland.
Bijeenkomst Sovjet raden.
...praat toch een beetje met mij.
Deel 2: Aan de dood ontsnapt.
Opgedragen
aan Peter-Paul en Floris (kleinkinderen)
Swastika.
Adolf Hitler.
Jozef Stalin.
Onder Stalin werden de
"vijfjaarsplannen" uitgevoerd. Industrialisatie van het gehele Rijk
en collectivisatie van de landbouw.
In 1934 werd Rusland lid van de
Volkenbond. In 1936 sloot Rusland een verbond met Frankrijk. In 1939 werd een
niet aanvalsverdrag gesloten met Hitler (Molotov).
Franse krijgsgevangene voor de Dominicanerkerk - 1940.
22 juni 1941: Duitsland valt
Rusland binnen - operatie Barbarossa - en dringt tot Leningrad en Moskou door.
Nazi poster.
Stoom.
Werkende vrouwen.
Stuka's.
In de loop van 1942 bereikten de
Duitsers Stalingrad en de Kaukasus.
In de herfst van 1942 werden
onder leiding van Montgomery de As-mogendheden verslagen en teruggedrongen bij
El Alamein.
Het zevende Duitse leger bij
Stalingrad werd in de winter van 1942-43 door de Russen verpletterd.
Juli 1943
voerden de geallieerden een succesvolle invasie op Sicilië uit.
Het gezin Van Dam - Timmermans werd
op 22 december 1944 genadeloos getroffen door de
oorlogsomstandigheden. Een haperende V-1 bom stortte neer en
verwoestte op 22 december 1944 twaalf huizen op de Vliert, hoek
Anthonius van Alphenstraat in Den Bosch.
In Rijsbergen, onder Breda, wordt in een weiland een V-I
aangetroffen.
6 juni 1944 de invasie in Normandië.
14
september 1944: Maastricht bevrijd door de Amerikanen.
Het oostelijke deel van Kerkrade,
dat door de Duitsers als zeer belangrijk voor de verdediging van de
Siegfriedlinie gezien werd, was nog in Duitse handen en werd zwaar verdedigd.
Zondagavond 24 september kreeg de politiechef van Kerkrade bevel van de Duitsers
om de 30.000 inwoners van de stad te evacueren. De volgende morgen trok een
trieste stoet burgers, bepakt en bezakt, de stad uit. In de loop van de volgende
dagen zouden ze over heel Zuid-Limburg verspreid raken. Pas op 5 oktober werd
het oostelijk deel van Kerkrade door het 120ste regiment van de Old Hickory
divisie ingenomen. Het zou echter nog tot 24 oktober duren, voor de geëvacueerde
bevolking weer in de vernielde en geplunderde stad mocht terugkeren.
13 oktober 1944: Aken is geheel ingesloten door de
Amerikaanse troepen.
Vuurgevechten in Aken.
Stadspoort Gangelt.
De zusters Arme Dienstmaagden van
Jezus Christus kwamen in 1875 vanuit Duitsland naar Geleen. Een tijd lang boden
ze onderdak aan religieuzen en studenten die vanwege de Kulturkampf
(antireligieuze politiek) uit Duitsland waren gevlucht. Later legden de zusters
zich in Geleen toe op de zorg voor de zieken en ouderen en op het onderwijs.
Door de toename van het aantal religieuzen kon een groot klooster met pensionaat
worden gebouwd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden hier dementerende
patiënten uit een psychiatrische inrichting in Gangelt (D) ondergebracht, om te
voorkomen dat zij door de Nazi's werden gebruikt voor medische experimenten. De
zusters Arme Dienstmaagden van Jezus Christus hebben nog steeds een communiteit
in Geleen en zetten zich onder meer in voor de opvang van vluchtelingen.
Schinveld.
Kindsoldaten.
Djengis Khan.
Friedrich Schiller: Kabale und Liebe.
Generaal Hendrik Johan Kruls.
De Russen stoten door tot Berlijn en
bereiken Wenen. Mussolini wordt door Italiaanse patriotten gevangen genomen en
terechtgesteld.
13 april 1945: president Roosevelt
overlijdt plotseling.
30 april 1945 pleegde Hitler in de namiddag, samen met zijn vrouw Eva Braun,
zelfmoord in zijn bunker te Berlijn. 1 mei 1945 pleegde Goebbels
- de man van de retorische zin "Wollt Ihr den totalen Krieg?" als enige
minister zelfmoord in Hitlers bunker, samen met zijn vrouw Magda - nadat ze
eerst hun zes kinderen hadden vergiftigd. Goering
en andere Nazileiders worden door de Amerikanen gevangen genomen.
Wilhelm Keitel ondertekent de capitulatie.
7 mei 1945: onvoorwaardeijke
capitulatie Duitsland.
Duitsland werd in vier zones verdeeld.
Symbolische oorlogbuit.
De Russen en Amerikanen bleven
niet lang verbroederd. Er was prake van een gewapende vrede. Rusland had niets
met het westerse kapitalisme en was bang dat het Westen uit was op de
vernietiging van hun communistische staat. Tijdens de Russische burgeroorlog
(1918-1920) hadden de geallieerden met het Witte Leger meegevochten tegen de
bolsjewieken. Gedurende de Tweede wereldoorlog had Stalin lange tijd vergeefs
aangedrongen op de opening van een tweede front tegen Duitsland om zo de strijd
van de Russen aan het oostfront te verlichten. Stalin vermoedde dat de
geallieerden expres niet aan zijn verzoek tegemoetkwamen, omdat zij hoopten dat
de communisten en de fascisten elkaar aan het oostfront zouden afmaken. De
geallieerden op hun beurt beschouwden het communisme als een gevaarlijke
totalitaire ideologie. De westerse landen waren bang dat Rusland van de oorlog
gebruik wilde maken om zijn invloed in Oost-Europa te versterken. Een koude
oorlog volgde...
Dominicanerkerk anno 2008.
De Dominicanerkerk in Maastricht
stamt uit het einde van de 13de eeuw en bevat voor Nederland unieke
middeleeuwse schilderingen. De bouwstijl is
gotiek, maar het
gebouw bevat ook romaanse elementen. In het noordelijke deel van de kerk kun je
op de gewelven 14de-eeuwse
fresco’s bewonderen waarop onder meer Thomas van Acquino te herkennen
is. Dit is de oudste fresco van Nederland en de oudste voorstelling van
Acquino. Vanaf de
Franse tijd waren in het voormalige Dominicanenklooster diverse opvolgende
scholen gevestigd. De Dominicanerkerk werd als Rijksmonument de laatste 200 jaar
voor de meest uiteenlopende dingen gebruikt en het gebouw raakte meer en meer
verwaarloosd. Sinds 1800 heeft het gebouw geen religieuze functie meer, maar
werd gebruikt als stadsmagazijn, concertgebouw, postkantoor, expositieruimte,
carnavalszaal, fietsenstalling, reptielenexpositie etc. De kerk werd onlangs
gerestaureerd en in gebruik genomen door
boekhandel Selexyz.
Philippe van Gulpen tekende de
kerk en het klooster van de Dominicanen nog in volle glorie, situatie in 1717
(Les monuments anciens et modernes de la ville de Maestricht).
Weerter Weekblad van 19 januari 1907.
Advertentie uit de Roermondenaar van 6 april 1912.
Collectie ansichtkaarten Dhr. Wil Lem.
Enkele
foto's uit de tijd van de bevrijding van Limburg en Maastricht in 1944.
Er zijn duizenden foto's beschikbaar, maar gekozen werd
voor weinig of nog niet gepubliceerde foto's.
U ziet beelden uit
Maastricht (Grote Staat), het verbranden van een Duitse vlag, het oppakken van
NSB'ers en "foute" personen, de onderduikertijd te Baarlo van eind 1942 tot 14
september 1944 - deze onderduikers werden bevrijd door de Amerikanen te
Maastricht, Jo ten Horn? bij neergeschoten vliegtuig en het vernielde hotel De
Vespers te Weert. Ook de kerk van Weert leed onder het oorlogsgeweld. Foto's:
privé collectie Mevr. Ineke Ten Horn - Akkermans.
Stadskrant
DE
STER publiceerde 5 december 2008 een evaluatie:
Opmerking: Irina Pavlona SCHUSCHKEWITSCH
overleed 12 januari 2006, 84 jaar oud te Assen en werd 17 januari 2006 te Assen
bijgezet in het graf van haar echtgenoot de te Maastricht geboren Raymond
MULKENS. Haar graf is dus niet op St. Pieter gelegen. De ouders van Raymond
Mulkens, Jean MULKENS en Jeanne CLOSSET, werden te St. Pieter begraven. De
"epistels" van Irina werden door haar zoon Paul Mulkens ter beschikking gesteld
en door Breur Henket bewerkt ter publicatie op internet.
